5 loại cổ phiếu không nên mua

Khi đầu tư chứng khoán, mục đích cuối cùng là kiếm tiền. Nhưng điều quan trọng đầu tiên là phải giữ được tiền. Nhà đầu tư nhỏ lẻ như chúng ta, đặc biệt những người vừa mới gia nhập thị trường nên cân nhắc thật kỹ. Để hạn chế tối đa rủi ro trong đầu tư chứng khoán, chúng ta nên tránh mua 5 loại cổ phiếu sau

1. Cổ phiếu có tính thanh khoản thấp

Đầu tiên là loại cổ phiếu có tính thanh khoản thấp. Thanh khoản là gì? Tức là khả năng chuyển đổi thành tiền mặt. Nói dễ hiểu hơn, khi ta muốn bán cổ phiếu và chuyển đổi thành tiền mặt rất là khó khăn. Có khi chúng ta phải hạ giá rất thấp mới bán được trong trường hợp ta cần tiền gấp. Từ đó có thể dẫn đến giá bán ra thấp hơn so với số tiền ban đầu. Điều chú ý rằng những cổ phiếu thanh khoản thấp có khối lượng giao dịch trung bình dưới 100.000 cổ phiếu/phiên.

Bên cạnh đó, các cổ đông lớn thường nắm trong tay những cổ phiếu này. Thế nên các cổ đông nhỏ, lẻ và nhà đầu tư như chúng ta dường như không được quan tâm nhiều. Vậy nên ta phải cân nhắc thật kỹ trước khi muốn thêm cổ phiếu này vào danh mục đầu tư của mình.

2. Cổ phiếu có dấu hiệu đầu cơ, làm giá

Một loại cổ phiếu khác mà chúng ta không nên mua đó là cổ phiếu đầu cơ, có dấu hiệu làm giá. Bởi lẽ các doanh nghiệp này thường kinh doanh không hiệu quả. Lãnh đạo của doanh nghiệp không quan tâm đến cổ đông. Họ chỉ làm trò lên giá cổ phiếu để mình thu được lợi nhuận. Các doanh nghiệp này cũng sẽ không chú trọng đến kinh doanh. 

Tuy nhiên, một số công ty trong lĩnh vực khai thác, năng lượng, công nghệ và công nghệ sinh học thường có cổ phiếu đầu cơ. Rủi ro khi đầu tư vào các công ty đầu cơ ở giai đoạn đầu là rất lớn. Kèm theo đó, khả năng họ phát minh ra ứng dụng thế hệ mới sẽ khiến cho nhà đầu cơ chấp nhận rủi ro đó.

Ví dụ như cổ phiếu BNTX của BioNTech SE (Đức) đã tăng hơn 200 lần vào năm 2021 sau khi công ty này hợp tác với Pfizer phát triển và sản xuất thành công vaccine phòng Covid-19.

Để nhận diện dạng cổ phiếu này, các bạn sẽ thấy chúng thường có dạng đồ thị lên xuống rất kinh khủng. Giá có thể tăng dựng đứng trong thời gian ngắn. Và tất nhiên, vì không có gì tăng mãi được nên giá sẽ giảm, cũng trong thời gian rất ngắn. Chính vì vậy, các bạn hãy tránh xa những loại cổ phiếu này, vì sớm muộn cũng sẽ mất tiền mà thôi. Do có tính rủi ro cao nên đối với các nhà đầu tư mới tham gia thì đừng vội mua cổ phiếu đầu cơ.

3. Cổ phiếu của các công ty có tranh chấp và lục đục nội bộ

Chúng ta không nên mua cổ phiếu của các công ty có tranh chấp và lục đục nội bộ. Vì một doanh nghiệp muốn phát triển mạnh mẽ cần có sự đồng lòng của tập thể. Nếu xảy ra mâu thuẫn nội bộ có nghĩa rằng họ đang bất đồng về định hướng phát triển cũng như chiến lược của công ty. Không ngoại trừ khả năng do các lãnh đạo để việc tư lên trên việc công. Hoặc họ làm mất lòng cấp dưới, hay kéo bè kết phái. Một khi xảy ra mâu thuẫn nội bộ, tình hình kinh doanh của doanh nghiệp cũng bị ảnh hưởng. 

Thêm vào đó uy tín cũng nhưng thương hiệu của doanh nghiệp ngày càng giảm mạnh. Điều này kéo theo giá cổ phiếu giảm và tài sản công ty giảm. Cuối cùng là cổ đông nhỏ như chúng ta sẽ là người thiệt thòi nhất, dù bên nào thắng đi chăng nữa.

Tìm hiểu thêm: Cách chơi chứng khoán cho người mới bắt đầu

4. Cổ phiếu có giá trị thấp

Chúng ta cũng nên tránh mua những cổ phiếu có giá trị thấp, còn được gọi là cổ phiếu “trà đá” hay cổ phiếu penny. Bởi lẽ nó có tên này vì chúng rất rẻ tiền (thường dưới 10.000 đồng). Thường thì các doanh nghiệp này kinh doanh kém hiệu quả và thị giá bị giảm đi theo thời gian.

Vậy nên nếu chúng ta mua cổ phiếu “trà đá” này giống như tự chuốc họa vào thân. Ngoài ra cũng có thể do chủ doanh nghiệp “lùa gà” bằng cách hạ giá cổ phiếu nhằm mục đích tư lợi. Vì thế ta cần cẩn thận và đưa ra những quyết định sáng suốt.

Lưu ý cho nhà đầu tư chưa có nhiều kinh nghiệm không nên mua cổ phiếu rẻ như thế này. Vì ta sẽ không phân biệt được cổ phiếu này có nền tảng tốt đáng để đầu tư hay là cổ phiếu rỗng. Vì cũng có thể bởi doanh nghiệp sa sút nên cổ phiếu giảm. Nhưng nếu tiềm lực công ty mạnh thì vẫn có thể tăng trưởng mạnh mẽ trở lại.

Điển hình là cổ phiếu Hoa Sen đợt dịch Covid-19 đã qua. Tuy nhiên, ta cũng không loại trừ khả năng doanh nghiệp đang sa sút, trên đà phá sản hoặc gian lận báo cáo tài chính. Suy cho cùng ta vẫn không nên mạo hiểm mà mua những loại cổ phiếu này.

5. Cổ phiếu ngành tụt hậu

Những công ty tụt hậu giống như đang bơi ngược dòng. Nền kinh tế liên tục đổi mới nên sẽ rất khó cho những công ty không biết nắm bắt và đầu tư, đổi mới sản xuất kinh doanh. Vậy nên ngành tụt hậu sẽ khó có thể cạnh tranh và tăng trưởng.

Thay vào đó, nhờ vào công nghệ hiện đại, nhiều lĩnh vực mới ra đời và chiếm ưu thế. Khi đó, cổ phiếu của những ngành tụt hậu sẽ không ngừng rẻ đi và có thể bị xoá sổ trong tương lai. Vì thế đừng dại dột mà mua các cổ phiếu của những ngành tụt hậu.

Các trường hợp khác

Ngoài 5 cổ phiếu này ra, chúng ta cũng nên tránh mua loại chứng khoán mà nhiều năm chỉ chia cổ tức bằng cổ phiếu. Bạn thử nghĩ xem, vì sao doanh nghiệp này không chịu chia cổ tức bằng tiền mặt? Là do doanh nghiệp thua lỗ, do không có khả năng thanh toán, do không sẵn tiền mặt, hay do ban lãnh đạo cố tình giữ lại? Dù vì lý do gì thì có vẻ cũng đều không ổn cả. Về bản chất, các bạn góp vốn bằng tiền mặt, thì nên nhận cổ tức bằng tiền mặt.

Hơn nữa, nếu chia cổ tức bằng cổ phiếu, nguồn cung tăng, số lượng cổ phiếu lưu hành tăng, nếu kết quả kinh doanh không tăng trưởng tương ứng, thì ngay lập tức giá sẽ điều chỉnh tương ứng. Đây là trường hợp nhận cổ tức mà chỉ thấy tức.

Một loại khác mà chúng ta không nên dây dưa vào, là cổ phiếu của những công ty liên tục phát hành và tăng vốn. Bởi vì tăng vốn thường có dấu hiệu tăng vốn ảo, do nguồn tiền thu về từ kinh doanh không hiệu quả. Chứng khoán liên tục phát hành và tăng vốn làm EPS càng ngày càng giảm. Nếu hiệu quả kinh doanh, nguồn tiền thu về tăng trưởng không tương ứng với tốc độ pha loãng cổ phiếu sẽ khiến thị giá cổ phiếu cũng càng ngày càng giảm, không hấp dẫn các nhà đầu tư lớn. Chứng khoán liên tục phát hành và tăng vốn cũng thường có ban lãnh đạo có đạo đức kém, không quan tâm đến lợi ích cổ đông mà chỉ muốn lấy tiền từ cổ đông.

Tóm lại, những cổ phiếu có tính thanh khoản thấp, giá trị thấp, có dấu hiệu đầu cơ, làm giá,.. là những cổ phiếu không nên mua. Chúng có thể giúp nhà đầu tư sinh lời trong ngắn hạn nhưng rủi ro là quá lớn. Vậy nên để hạn chế rủi ro khi đầu tư và thua lỗ tối đa, nhà đầu tư phải không ngừng học hỏi và tích luỹ kinh nghiệm nhiều hơn nữa. Vì dẫu sao rủi ro càng cao thì lợi nhuận càng nhiều, thành công sẽ đến với những ai có bản lĩnh và kiến thức. 

Kiến thức bổ sung:

• Bán chui cổ phiếu là gì
• Bán giải chấp cổ phiếu là gì
• Bán khống cổ phiếu là gì
• Cách chọn cổ phiếu tốt

Đặng Trọng Khang

Tôi là Đặng Trọng Khang, người sáng lập & chia sẻ Phương Pháp Đầu Tư Chứng Khoán Theo LUẬT NHÂN QUẢ (Causality Investing). Một hệ thống mang tính ứng dụng rất cao và dễ dàng áp dụng, giúp mọi Nhà Đầu Tư đạt được thành công trong thị trường.