Thị trường chứng khoán luôn là vùng đất màu mỡ cho nhà đầu tư với khả năng sinh lời cao. Tuy nhiên nhà đầu tư cũng phải đối mặt với không ít rủi ro. Do vậy, trước khi gia nhập thị trường, ta cần nắm rõ những thông tin và kiến thức cơ bản trước. Đặc biệt, các lệnh chứng khoán là một điển hình. Vậy các loại lệnh chứng khoán là gì? Ta nên biết các lệnh chứng khoán cơ bản nào? Sau đây hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
1. Lệnh chứng khoán là gì?
Lệnh chứng khoán đơn giản là các thao tác nhà đầu tư dùng để mua hoặc bán trên sàn chứng khoán. Mỗi loại lệnh lại có các những đặc điểm và chức năng khác nhau.
Do sự quan trọng này, nhà đầu tư khi bắt đầu tìm hiểu về chứng khoán sẽ cần nắm vững, phân biệt được các loại lệnh và cách sử dụng chúng để thao tác mua/bán chính xác và hạn chế những rủi ro trong quá trình đầu tư.
2. Các loại lệnh chứng khoán cơ bản bạn nên biết
2.1 Lệnh chứng khoán ATO
Lệnh chứng khoán đầu tiên ta cần biết là lệnh ATO. Đây là loại lệnh dùng để mua/bán ở mức giá mở cửa trong khung giờ giao dịch chứng khoán. Kèm theo còn có hiệu lực chỉ khi đợt khớp lệnh định kỳ xác định mức giá mở cửa.
Lệnh ATO có một vài đặc điểm sau:
- ATO là lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa.
- Được ưu tiên khớp lệnh trước lệnh giới hạn LO.
- Chỉ có trên sàn HSX
- Nếu trên sổ lệnh chỉ có ATO, thì khi đến phiên khớp lệnh định kỳ sẽ không xác định được giá khớp.
- Nhà đầu tư chỉ được nhập lệnh trước hoặc trong phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa.
- Lệnh chỉ được giao dịch trong 15 phút đầu tiên, từ 9h – 9h15 trên sàn HSX. Sau thời gian này, lệnh không khớp hoặc không thực hiện được sẽ bị hủy tự động.
2.2 Lệnh chứng khoán ATC
Loại lệnh chứng khoán tiếp theo là lệnh ATC – lệnh đặt mua/bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa. Lệnh ATC có đặc trưng tương tự như ATO, gồm:
- Khi so khớp lệnh, lệnh ATC sẽ được ưu tiên hơn lệnh LO.
- Nếu trên sổ lệnh chỉ có ATC, thì khi đến phiên khớp lệnh định kỳ nhằm xác định giá đóng cửa, sẽ không xác định được giá khớp.
- Lệnh thường được giao dịch từ 14h30 – 14h45, sau đó các lệnh không khớp hoặc không thực hiện được sẽ bị hủy bỏ.
- Lệnh ATC có cả trên sàn giao dịch HSX và HNX.
2.3 Lệnh giới hạn LO – Limit Order
LO là lệnh giới hạn hay còn gọi là lệnh chờ, là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Đây là loại lệnh phổ biến, được nhà đầu tư sử dụng nhiều nhất, cho phép những nhà đầu tư được phép mua bán chứng khoán ở một mức giá cổ phiếu xác định đã được định sẵn từ trước.
Lệnh có hiệu lực kể từ khi được nhập vào hệ thống giao dịch cho đến hết ngày giao dịch hoặc cho đến khi lệnh bị hủy bỏ. Thực tế, lệnh giới hạn cho phép đặt giá tối đa hoặc tối thiểu mà bạn có thể sẵn sàng mua hoặc bán cổ phiếu.
Lệnh sẽ không được thực hiện nếu giá trị không đạt đến mức hoặc tốt hơn mức định sẵn.
2.4 Lệnh thị trường MP – Martket Price
Lệnh MP (lệnh thị trường) là loại lệnh giao dịch cơ bản nhất trên sàn chứng khoán. Đây là lệnh mua tại mức giá bán thấp nhất hoặc bán ngay lập tức tại mức giá mua cao nhất trên thị trường.
Lệnh MP không đảm bảo về giá, nhưng lợi thế là luôn đảm bảo lệnh được thực hiện ngay lập tức. Lệnh MP phù hợp với các nhà đầu tư cá nhân muốn mua, bán một cổ phiếu nhanh lẹ, không chậm trễ.
Thông thường, quy trình của lệnh MP như sau:
- Khi được nhập vào hệ thống giao dịch, lệnh mua MP sẽ được thực hiện ngay tại mức giá bán thấp nhất hoặc tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường.
- Nếu khối lượng vẫn còn và không thể tiếp tục khớp được nữa, lệnh MP sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại mức giá cao hơn so với giá giao dịch cuối cùng trước đó. Hoặc chuyển thành lệnh giới hạn bán tại mức giá thấp hơn so với giá giao dịch cuối cùng trước đó.
- Trường hợp giá thực hiện cuối cùng là giá trần đối với lệnh mua MP hoặc giá sàn đối với lệnh bán MP, lệnh thị trường sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại giá trần hoặc lệnh giới hạn bán tại giá sàn.
- Lệnh MP có hiệu lực trong phiên khớp lệnh liên tục.
- Lệnh MP sẽ tự động hủy nếu không có lệnh giới hạn đối ứng tại thời điểm nhập lệnh vào hệ thống giao dịch.
Xem thêm: Cách chơi chứng khoán cho người mới bắt đầu
3. Các lệnh chứng khoán khác
3.1 Lệnh chứng khoán PLO
Thêm một trong các lệnh trong chứng khoán quan trọng khác là lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO).
- Lệnh PLO là lệnh mua/ bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa sau khi kết thúc phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa.
- Lệnh PLO chỉ được nhập vào hệ thống trong phiên giao dịch sau 14h45′ trên sàn HNX.
- Lệnh PLO được khớp ngay khi nhập vào hệ thống nếu có lệnh đối ứng chờ sẵn. Giá thực hiện là giá đóng cửa của ngày giao dịch.
- Lệnh PLO không được phép sửa, hủy.
- Trong trường hợp trong phiên khớp lệnh liên tục và khớp lệnh định kỳ đóng cửa không xác định được giá thực hiện khớp lệnh, lệnh PLO sẽ không được nhập vào hệ thống.
3.2 Lệnh chờ
Là lệnh giới hạn nhưng được duy trì trong nhiều ngày cho đến khi khớp. Hoặc cho đến khi hết thời gian nhà đầu tư lựa chọn để đặt lệnh.
Trong thời gian chờ, lệnh chứng khoán này sẽ được hệ thống đưa lên sàn nếu trong ngày giao dịch có các yếu tố sau:
- Giá trong khoảng giá trần hoặc sàn.
- Đặt đủ điều kiện về sức mua, khối lượng,… của một lệnh thông thường.
- Có thể được khớp lệnh từng phần và các phần còn lại vẫn có hiệu lực.
3.3 Lệnh điều kiện
Lệnh điều kiện thực chất là một tính năng để nhà đầu tư mua bán linh hoạt, nhất là những nhà đầu tư không có nhiều thời gian theo dõi bảng điện tử. Lệnh điều kiện được chia thành nhiều loại, cụ thể các loại lệnh chứng khoán này bao gồm:
Lệnh điều kiện với thời gian (TCO)
Ta có thể đặt lệnh trước phiên giao dịch từ một đến nhiều ngày với số lượng và mức giá xác định. Lệnh điều kiện với thời gian có hiệu lực tối đa trong 30 ngày.
Việc đặt lệnh này được thực hiện bất cứ lúc nào. Sau đó lệnh nằm chờ trong hệ thống của công ty chứng khoán. Lệnh chỉ được kích hoạt khi thoả mãn điều kiện chọn trước. Nhà đầu tư có thể chọn hình thức khớp lệnh là phát sinh một lần hoặc phát sinh cho tới khi khớp hết khối lượng.
Lệnh tranh mua hoặc tranh bán (PRO):
Là lệnh nhà đầu tư sẵn sàng mua ở các giá ATO/trần/ATC và sẵn sàng bán ở các giá ATO/sàn/ATC. Lệnh có thể đặt trước cho tối đa 30 ngày giao dịch kế tiếp.
Lệnh dừng (ST)
Là lệnh để nhà đầu tư xác định trước giá cắt lỗ hoặc chốt lãi trong tương lai. Lệnh này có hiệu lực ngay khi nhà đầu tư đặt và kéo dài trong 30 ngày.
Lệnh xu hướng (TS)
Nhà đầu tư sẽ chọn mã chứng khoán và khối lượng muốn giao dịch, cộng thêm khoảng dừng theo giá trị tuyệt đối (nghìn đồng) hoặc giá trị tương đối (%).
3.4 Các lệnh chứng khoán MTL, MOK, MAK
Lệnh thị trường giới hạn MTL: là lệnh thị trường sau khi khớp đều dư thì Phần dư đó sẽ chuyển thành Lệnh giới hạn LO. Về cơ bản, lệnh MTL có đặc điểm như lệnh MP tại sàn HSX.
Lệnh thị trường khớp toàn bộ hoặc hủy toàn bộ MOK: là lệnh Thị trường nếu không được thực hiện toàn bộ thì lệnh sẽ bị hủy ngay trên hệ thống trước khi vào đến bảng giá.
Lệnh thị trường khớp và huỷ MAK: là Lệnh thị trường có thể được hiện toàn bộ hoặc còn dư 1 phần, phần dư chưa được thực hiện đó sẽ bị hủy ngay sau khi Khớp lệnh.
Trên đây là một số loại lệnh chứng khoán cơ bản cho những nhà đầu tư F0 vừa mới gia nhập thị trường. Đoạn đường đầu tiên sẽ có rất nhiều thứ mới mẻ và chông gai. Tin rằng bạn cứ xây dựng cho mình trước một nền tảng vững chắc rồi thực thi, bạn sẽ luôn vững tin và tiến về phía trước.
>>Đăng ký và nhận tài liệu chứng khoán miễn phí: tại đây
Tôi là Đặng Trọng Khang, người sáng lập & chia sẻ Phương Pháp Đầu Tư Chứng Khoán Theo LUẬT NHÂN QUẢ (Causality Investing). Một hệ thống mang tính ứng dụng rất cao và dễ dàng áp dụng, giúp mọi Nhà Đầu Tư đạt được thành công trong thị trường.